Mehmet Akkaya

İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü 5 Mayıs 2016 tarihinde “Doğan Özlem: Felsefede Elli Yıl” başlıklı bir sempozyum düzenliyor. Bu sempozyum, Türkiye’de felsefeye önemli katkılarda bulunmuş olan Prof. Dr. Doğan Özlem’in felsefi çalışmalarını çeşitli yönleriyle ele almayı ve değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Doğan Özlem’in izleyicileri, onun tarih konusuna ve felsefesine yoğunlaştığını mutlakla fark etmişlerdir. Felsefecilerin tarihe ilgisi elbette rastlantı değildir. Zira tarih, K. Marx’ın da belirtiği gibi her geçen gün üzerimize bir kabus gibi çökmektedir. 

Dünyada olduğu gibi ülkemizde yapılan felsefede de tarih kendine önemli bir mekan bulmaktadır. Bu yüzden de giderek ete kemiğe bürünen tarih merkezli çalışmaları ve tarih biliminin felsefesi üzerine yapılan araştırmaları ilgiyle izlemeye başladık. Deyim yerindeyse tarih felsefesinin felsefesini yapmak da bir etkinlik haline dönüşmüş durumda. Tarihin evrensel düzeyde bir felsefe disiplini olması, ülkemizde de ilgililerini ortaya çıkarmıştır. Doğan Özlem’i bu ilgililerin zirvesinde görmek sanırız konuyu abartmak anlamına gelmeyecektir. Doğan özlem mantık, felsefi hermeneotik, bilgi teorisi ve tarih felsefesi üzerine yoğunlaşırken düşünce ve felsefe tarihinin eski ve yeni düşün ve felsefe adamlarıyla tartışma içerisinde felsefi söylemini inşa etmiş bir felsefeci olarak görünüyor.

Tarihin ne olduğu, onu kimlerin yaptığı ve hangi sınıfların yazdığı sorunsalı, çağın ve tarih felsefesinin kritik sorunlarından birisidir. Tarihsel olgulara verilen anlamlarda genel geçerlilikten söz etmek de kolay değildir. Onun yaşanmış ve aşılmış geçmiş olarak bir olgu olması yanında biliminin ve felsefesinin yapılması da üzerinde durmayı gerektirir. Epistemolojisini tarih düşüncesi üzerinden kurmaya çalışan Özlem, çalışmalarında bilgi süreçlerine temas ederken pek çok terim ve kavramın altını çizmiştir. Bunu yaparken katı, kutsal ve keskin yargılardan kaçınmaya özen gösterdiği anlaşılmaktadır. Tarih biliminin ve tarih felsefesinin serüvenini verdiği eserlerinde, demokrasinin izini sürmeye özen gösterirken politik bir tavır almaktan da kaçınmaz. Ona göre belirlenimcilik, eş deyişle mutlak doğruculuk ve evrenselcilik emperyalizme, hermeneotik ise anti-emperyalizme götürür.

Doğan Özlem, Dilthey ve benzeri düşünürler gibi tarih, kültür ya da tin bilimlerinde bilginin mümkün olduğunu düşünmekle birlikte evrenselcilik anlayışına mesafeli duruyor. Bu açıdan onu tekilci hatta gelenekselci olarak değerlendirmek yanlış olmaz. Özlem açısından metafizik, teolojik ya da doğalcı olan tarih anlayışları son tahlilde belirlenimci karakterdedir. Belirlenimcilik olgu durumunu açıklamaya yetmez. Özlem, tarih metafiziklerini doğalcılar (Haldun, Comte, Marx …) ve tinselciler (Vico, Herder, Hegel, Dilthey ve Weber vs)  olarak ayırdıktan sonra, içinde Dilthey ve Weber’in de bulunduğu bir ekolü “insancı tarif felsefesi” ekolü olarak adlandırıyor. Özlem’in sunumuna bakılırsa kendisini de bu ekol içinde gördüğü anlaşılmaktadır. Zira Özlem,Tarif Felsefesi adlı çalışmasını “Biz kendimizi böyle bir insancı tarif felsefesi geleneği içinde görüyoruz” sözleriyle bitiriyor.    

Sempozyuma bildirileriyle katılacak kişiler arasında şu isimler yer almaktadır: Mehmet Akkaya, Mehmet Atay, Prof. Dr. Mehmet Bayrakdar,  Prof. Dr. Ayhan Bıçak,  Metin Cengiz,   Prof. Dr. Cengiz Çakmak, Prof. Dr. Kadir Çüçen, Prof. Dr. Ayşe Durakbaşa,  Prof. Dr. Hasan Bülent Gözkan, Yrd. Doç. Dr. Mustafa Günay, Doğan Hızlan, Prof. Dr. Ahmet İnam,  Yrd. Doç.Dr. Levent Kavas,  Prof. Dr. İoanna Kuçuradi, Prof. Dr. İlber Ortaylı, Doç. Dr. Sema Önal, Doç. Dr. Güncel Önkal,  Prof. Dr Örsan Öymen,  Prof. Dr. Nebil Reyhani, Prof. Dr. Ömer Naci Soykan, Doç. Dr. Hasan Şen, Doç. Dr. Ali Utku.

İstanbul Üniversitesi,  Avrasya Enstitüsü,  Seyyid Hasan Paşa Medresesi Konferans Salonunda, 5 Mayıs 2016 tarihinde, 10:00-17:00 saatleri arasında yapılacak sempozyum,  ilgi duyan herkese açık ve ücretsizdir.